Πως προσπάθησαν οι Γερμανοί να εξιλεωθούν για τη σφαγή στα Καλάβρυτα και γιατί απέτυχαν

Στις 13 Δεκεμβρίου του 1943 οι Έλληνες έζησαν μία από τις χειρότερες ημέρες στην ιστορία της κατοχής από τα Γερμανικά στρατεύματα, με την εκτέλεση όλων των αντρών από 13 ετών και πάνω, στα Καλάβρυτα.

Της Ευγενίας Κουντούρη

Η ημέρα αυτή και η μαζική εκτέλεση 1.101 ατόμων αποτελεί ημέρα θλίψης για τους κατοίκους της κωμόπολης των Καλαβρύτων και των γύρω περιοχών, αλλά και ημέρα «ντροπής» για την Γερμανία, αφού πρόκειται για μία από τις χειρότερος κτηνωδίες του Γ’ Ράιχ.  

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου έγιναν προσπάθειες με σκοπό να βοηθηθεί η περιοχή των Καλαβρύτων από την Γερμανία. Προσπάθειες που όμως απέτυχαν, είτε γιατί με ευθύνη των Γερμανών, είτε και με ευθύνη των υπεύθυνων των Καλαβρύτων.

Η πρώτη χειρονομία της επανόρθωσης ξεκίνησε από μια γερμανίδα ιστορικό και άλλοτε βουλευτή της Κάτω Σαξωνίας στο τοπικό κοινοβούλιο στην Edelgard Schramm Von Thadden. Είναι μάλιστα και η μοναδική προσπάθεια που μπορεί να θεωρηθεί αξιόλογη.

Με δική της πρωτοβουλία και παρέμβαση στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, 30 ορφανά από τα Καλάβρυτα προσκλήθηκαν στην Γερμανία και κάτω από την προστασία της εταιρίας Carl Duisberg εκπαιδεύτηκαν σε τεχνικά επαγγέλματα.

Η καλοπροαίρετη αυτή πράξη ναι μεν ωφέλησε τα παιδιά και τις οικογένειές τους όμως για την περιοχή των Καλαβρύτων το αποτέλεσμα της ενέργειας αυτής κρίθηκε αρνητικό, αφού κανένα από αυτά τα παιδιά δεν επέστρεψε στην πατρίδα του.

Κάποια βρήκαν δουλειά και παρέμειναν στη Γερμανία, ενώ κάποια επέστρεψαν στην χώρα, αλλά πήγαν στην Αθήνα, αφού τα Καλάβρυτα δεν μπόρεσαν να τους προσφέρουν καμιά ανάλογη της εκπαίδευσής τους εργασία.

Η 2η απόπειρα «εξιλέωσης» από τους Γερμανούς έγινε το 1950, όταν και υπήρξε ένα γερμανικό σχέδιο για να υποστηρίξει την οικονομία του τόπου με την ανέγερση ενός τυροκομείου. Στις 24 Φεβρουαρίου του 1954 ο τότε δήμαρχος της πόλης, Τάκης Γεωργακόπουλος, έλαβε το ακόλουθο γράμμα από τον Post, εκπρόσωπο της Πρεσβείας:

«Αξιότιμε και αγαπητέ Δήμαρχε, όπως κι εγώ έτσι κι εσείς ξέρετε πως το Διοικητικό Συμβούλιο εργάζεται πολύ αργά. Σ’ αυτό προστέθηκε, πως οι συνεχείς έρανοι στη Γερμανία για τα νησιά του Ιονίου εμπόδισαν χρονικά την εξέλιξη του σχεδίου μας, για του οποίου την πραγματοποίηση εργάζομαι όπως πάντα μ’ όλη μου την καρδιά. Χαίρομαι όμως που μπορώ να σας αναγγείλω ότι τα σχέδιά μας βρίσκονται σε καλή εξέλιξη και παρακαλώ εσάς και τους συμπολίτες σας για λίγη υπομονή ακόμα. Ελπίζω να μπορέσω να σας αναγγείλω περισσότερα σε μερικές βδομάδες».

Το σχέδιο για τα Καλάβρυτα τελικά δεν προχώρησε ποτέ.

Ο γερμανός Πρεσβευτής Gebhard Seelos παρέδωσε στις 17 Ιανουαρίου 1961 ιδιοχείρως στο Γυμνάσιο Καλαβρύτων μερικές συσκευές για το μάθημα της Φυσικής και της Χημείας, ενώ στην επίσημη ομιλία του είπε:

« Όταν σήμερα στέκομαι εδώ στο χώμα των Καλαβρύτων, είμαι πλημμυρισμένος από βαθιά λύπη. Δεν μπορώ να εμφανιστώ μπροστά σας χωρίς να λάβω υπόψη μου με ντροπή και λύπη εκείνα τα τρομαχτικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην πόλη σας το Δεκέμβριο του 1943. Δεν μπορώ να σας μιλήσω, χωρίς προηγουμένως, συγκινημένος από βαθύ πόνο, να κλίνω την κεφαλή μου μπροστά τους κατοίκους της κοινότητάς σας, που βρήκαν τότε τραγικό θάνατο, θύματα απάνθρωπων διαταγών, με τις οποίες η σημερινή δημοκρατική Γερμανία δεν έχει τίποτα το κοινό. Ξέρω και πιστεύω και όλοι μας το ξέρουμε, πως ακόμα και με την πιο καλή και καθαρή θέληση είναι αδύνατο να σβήσουμε αυτό που συνέβηκε εδώ, λοιπόν όλα τα τραγικά γεγονότα και συμβάντα που τώρα ανήκουν ατό παρελθόν. Όμως μπορούμε να συνεισφέρουμε να απαλύνουμε τα τραύματα που άνοιξαν εκείνα τα γεγονότα και πέραν από αυτό, όσο το επιτρέπουν οι δυνάμεις μας, να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις σ’ όλους τους τομείς για ένα καλύτερο αύριο… Αυτά είναι οι σκέψεις και τα αισθήματα που με οδήγησαν σήμερα σε σας. Από την πρώτη μέρα της παρουσίας μου εδώ στην Ελλάδα σκέφτηκα επανειλημμένα πώς θα μπορούσε να βοηθηθεί η βαριά δοκιμασμένη πόλη σας».

Μερικά όργανα και συσκευές για το μάθημα της Φυσικής και της Χημείας, ήταν μία προσπάθεια επανόρθωσης, ενώ αργότερα έγινε και μια δωρεά γερμανικών εκκλησιών ύψους 40.000 μάρκων. Με τα χρήματα αυτά ανακαινίστηκαν οι τοιχογραφίες στην κατεστραμμένη εκκλησία των Καλαβρύτων κι αυτό όχι ολοκληρωμένα.

Η τελευταία λιτή χειρονομία επανόρθωσης έγινε από την πόλη Biberbach η οποία προσέφερε στο πλαίσιο ενός προγράμματος του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων με το όνομα «έμπρακτη Αλληλεγγύη», να δώσει μια χορήγηση για ένα έργο που να ωφελήσει την οικονομία του τόπου, λόγου χάρη στον τομέα του τουρισμού. Το ποσό που βρίσκεται συνολικά στη διάθεση της πόλης Biberbach κάθε χρόνο για χειρονομίες αλληλεγγύης ανέρχεται σε 100.000 μάρκα. Την προσφορά έκανε ο δήμαρχος του Biberbach, ταυτόχρονα αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, στον συνάδελφό του στα Καλάβρυτα με την ευκαιρία μιας υπηρεσιακής του παραμονής στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 1980.

Μέχρι σήμερα όμως δεν έγινε χρήση αυτής της προσφοράς κι όπως φαίνεται αυτό οφείλεται στα ίδια τα Καλάβρυτα που δεν μπορούν να συμφωνήσουν για τον καθορισμό του σκοπού της δωρεάς...

Αξίζει να σημειωθεί πως στον τουριστικό οδηγό που υπήρχε για τους Γερμανούς τουρίστες δεν υπήρξε καμία αναφορά στο ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων. Προφανώς για να μην ενοχληθεί κατά τη διάρκεια της άδειάς του με ένα σκοτεινό κεφάλαιο της δικιάς του ιστορίας. Δεν μαθαίνουν ποτέ γιατί το μαυρισμένο ρολόι του καμπαναριού δείχνει πάντα την ίδια ώρα, τι σημαίνει ο τεράστιος σταυρός που βρίσκεται σ’ ένα λόφο έξω από το χωριό. Και σίγουρα ποτέ δεν ρωτάνε γιατί οι περισσότεροι σταυροί στο νεκροταφείο φέρουν την ίδια ημερομηνία: 13 Δεκεμβρίου 1943