Σαν σήμερα 1990 - Ὁ ἥρωας παπὰς τῆς Δερβιτσάνης πού λειτούργησε λίγο πρίν ἀπό τήν πτώση τοῦ κομμουνιστικοῦ καθεστῶτος

 

Δεκαοκτὼ ἔτη συμπληρώθηκαν ἀπό τόν Μάρτιο τοῦ 1998 (8.3.1998), πού ὁ ἡρωικός παπα-Μιχάλης Ντάκος τῆς Δερβιτσάνης, ἐκοιμήθη ἐν Κυρίω πλήρης ἡμερῶν, ἀλλά καί ἔργων ἀγαθῶν.
Τό πρωί ἐκεῖνο, συνοδευόμενος ἀπό τόν συγχωριανό του καντηλανάφτη Κων. Σταμούλη, πῆγε στήν Ἐκκλησία τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου καί εἰσῆλθε στό ἱερό γιά νά προετοιμαστεῖ γιά τήν καθιερωμένη Θεία Λειτουργία. Μετά ἀπό λίγα λεπτά ὁ καντηλανάφτης, τόν ἐρώτησε ἄν ἦταν ὥρα νά χτυπήσει τήν καμπάνα καί σάν δέν πῆρε ἀπάντηση καί στή δεύτερη ἐρώτησή του, μπῆκε στό ἱερό νά δεῖ τί συμβαίνει. Ἐκεῖ ἀντίκρυσε τόν παπά σάν θεϊκό ὅραμα καί σέ στάση κατανυκτικῆς προσευχῆς νά εἶναι πεσμένος ἐπάνω στήν Ἁγία Τράπεζα ἀγκαλιά μέ τόν σταυρό τοῦ Ἐσταυρωμένου Χριστοῦ...».

Γεννήθηκε τό 1918 στή Δερβιτσάνη, στό μεγαλύτερο ἑλληνικό κεφαλοχώρι τῆς... Βορείου Ἠπείρου ὅπου καί ἔμαθε τά πρῶτα γράμματα.
Τό 1952 χειροτονήθηκε διάκονος καί τό 1954 πρεσβύτερος, ἀπό τόν Μητροπολίτη Ἀργυροκάστρου Δαμιανό, ὑπηρετώντας ὡς ἄλλος ποιμένας,  τόν λαό τοῦ θεοῦ στή γενέτειρά του.
Τό 1967 ἀποσχηματίστηκε καί ξυρίστηκε ἀπό τό ἀθεϊστικό καθεστώς,  ἀφοῦ πρόλαβε νά πάρει κρυφά τό εὐαγγέλιο καί τό ἅγιο δισκοπότηρο τοῦ ναοῦ πρίν αὐτός μετατραπεῖ σέ ἀποθήκη λιπασμάτων.
Τό ὄνομα τοῦ παπα-Μιχάλη συνδέθηκε μέ τήν ἱστορική θεία λειτουργία τῆς 12.12.1990, γιορτῆς τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος, λίγο πρίν ἀπό τήν πτώση τοῦ κομμουνιστικοῦ καθεστῶτος. Ὅπως διηγεῖται δερβιτσιανιώτης, «...ὁ παπα-Μιχάλης χωρίς ράσα καί ἱερά ἄμφια, πῆρε τό εὐαγγέλιο καί τό ἅγιο δισκοπότηρο πού εἶχε διαφυλάξει κρυμμένα καί πῆγε ψηλά στό βουνό, ὅπου βρίσκεται τό ξωκκλήσι τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς. Ἐκεῖ, ἐνώπιον πολλῶν γενναίων παλλικαριῶν τῆς Δερβιτσάνης, κάνει τήν πρώτη, μετά τήν κατάργηση τῆς θρησκείας τό 1967, θεία λειτουργία σέ ὅλη τή Βόρειο Ἤπειρο.
Ρασοφορέθηκε γιά πρώτη φορά ἀπό τά μέλη τῆς ΣΦΕΒΑ περιπετειωδῶς, μέ μεγάλο κίνδυνο,  Χριστούγεννα τοῦ 1990 (βλ. ἐφημ. Βορειοηπειρωτικό Βῆμα τεῦχος 6 ). Ἡ μεγάλη στιγμή ὅμως ἦταν λίγους μῆνες ἀργότερα, ὅταν ἀπό τά ἅγια χέρια τοῦ Σεβαστιανοῦ, στήν Κόνιτσα, ὁ παπα-Μιχάλης φοροῦσε τό τιμημένο ράσο του καί μέ τή βοήθεια ἕλληνα πατριώτη πού ἐκτελοῦσε διαταγή τοῦ Μητροπολίτου Σεβαστιανοῦ,  περνοῦσε τά σύνορα καί τούς ἀλβανούς ἀστυνομικούς καί ἐρχόταν στή Δερβιτσιάνη, στήν ἐκκλησιά πού τόσο ἀγάπησε γιά νά τήν ξαναυπηρετήσει,  μέχρι νά κλείσει τά μάτια του.
(δημοσιεύτηκε στὸ Βορειοηπειρωτικὸ Βῆμα, Μαρτίου-Ἀπριλίου 2011)
12 Δεκεμβρίου 1990-Δερβιτσάνη
Πᾶνε μέρες τώρα ποὺ ὁ πάπα Μιχάλης δὲν μπορεῖ νὰ ἡσυχάσει. 23 χρόνια κουβαλᾶ τὴν πίκρα ἐκείνης τῆς σκοτεινῆς μέρας τοῦ 1967 ποὺ τὸ καθεστὼς Χότζα τὸν ἀποσχημάτισε καὶ τὸν ξύρισε, αὐτὸν ὅπως καὶ ὅλους τούς ἱερεῖς, κηρύσσοντας τὴν θρησκευτικὴ ἀπαγόρευση. Ἀλλὰ ἐδῶ καὶ λίγες μέρες ἡ ἰδέα τοῦ ἔχει γίνει ἐμμονή. Νὰ λειτουργήσει πάλι, ἀλλὰ πῶς! Ἡ ἐκκλησιὰ  τοῦ χωριοῦ κλειστή. 23 χρόνια λειτουργεῖ σὰν ἀποθήκη ζωοτροφῶν. Ἄμφια καὶ σκεύη χάθηκαν ὅλα. Ὅμως ἡ λαχτάρα τοῦ καίει τὴν ψυχὴ κι ἀσυναίσθητα προσπαθεῖ νὰ θυμηθεῖ τὰ ἱερὰ τὰ λόγια ποὺ σκεπάστηκαν στὶς στάχτες. 23 χρόνια ἔζησε στὸ χωριό του, τὴ Δερβιτσάνη, ὑπὸ αὐστηρὴ ἐπιτήρηση, μὴν τυχὸν καὶ σκεφτεῖ τὸ Θεὸ καὶ τὴν πίστη του, στὴ χώρα ποὺ κάθε ὑποψία πίστεως ἢ λατρείας τιμωρεῖται ὡς ποινικὸ ἀδίκημα.
Ὅμως ἡ γέρικη καρδιά του δὲν ἀντέχει ἄλλο. Εἶμαι γέρος μονολογεῖ, κοντὰ στὸ θάνατο, τί μποροῦν νὰ μοῦ κάνουν; Πρὶν πεθάνω θέλω νὰ λειτουργήσω ξανά. Αὐτὴ ἡ ἐπιθυμία τὸν ἔχει ζώσει καὶ φτιάχνει τὸ πρῶτο του πετραχήλι, μόνος του, κρυφά, ἀπὸ κουρελάκια ποὺ σιγὰ – σιγὰ ξεκλέβει. Καὶ ἦρθε ἡ μέρα ποὺ ἡ ψυχὴ ὀρθώθηκε.
12 Δεκεμβρίου 1990. Ἀνήμερα τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνα, στὸ ξωκλήσι τῆς Παναγίας κάνει κρυφὰ τὸν πρῶτο του ἑσπερινό. Κι ἡ γέρικη καρδιὰ ξεθάρρεψε.
Ἐκεῖνες τὶς μέρες ἦταν ποὺ ἔφτασε στὴ ΣΦΕΒΑ τὸ μήνυμα: «Δὲν ἔχω ἄμφια οὔτε σκεύη, ὅμως τὰ Χριστούγεννα θέλω νὰ λειτουργήσω.»
Ἀνήμερα τὰ Χριστούγεννα, στὴ Δερβιτσάνη τοῦ Ἀργυροκάστρου, τὰ παλικάρια τοῦ χωριοῦ ἔχουν ἀδειάσει καὶ καθαρίσει τὴν ἐκκλησία κι ὅλο τὸ χωριὸ περιμένει μὲ λαχτάρα τὴν πρώτη Λειτουργία. Στέλνει στὸ δρόμο τὸ γιὸ του ὁ παπα-Μιχάλης κι ἡ ἀγωνία τὸν ζώνει γιατί ἡ ὥρα περνᾶ καὶ τὸ ἱερὸ φορτίο δὲν ἔχει φανεῖ.
Πρὶν καλὰ-καλὰ ἀρχίσει ἡ μεγάλη φυγὴ τῶν ἀδελφῶν μας, δύο Σφεβίτες παίρνουν τὸν δρόμο τῆς λευτεριᾶς ἀνάποδα καὶ περνοῦν τὰ ἠλεκτροφόρα συρματοπλέγματα ὄχι γιὰ νὰ φύγουν, ἀλλὰ γιὰ νὰ μποῦν στὴ χώρα-φυλακή. Μὲ τὰ ἄμφια καὶ τὰ ἱερὰ σκεύη λυμένα καὶ ραμμένα κάτω ἀπ’ τὴ φόδρα τῶν χειμωνιάτικων μπουφάν, καὶ τὴν ἐλπίδα ἀκουμπισμένη στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ, περνοῦν τοὺς αὐστηροὺς ἐλέγχους τῶν Ἀλβανῶν καὶ φτάνουν μὲ καθυστέρηση στὸ κεφαλοχώρι τῆς Δρόπολης.
Ἄρατε πύλας καὶ εἰσελεύσεται ὁ Βασιλεὺς τῆς Δόξης. Ἐκεῖνα τὰ Χριστούγεννα, μετὰ ἀπὸ 23 χρόνια , ὁ Χριστὸς γεννήθηκε ξανὰ στὴ μαρτυρικὴ Βόρειο Ἤπειρο. Ὅσο γιὰ τὸν ἡρωικὸ πάπα Μιχάλη Ντάκο, ὁ Θεὸς τοῦ ἐπεφύλαξε πολλὲς ἀκόμη λειτουργίες καὶ χρόνια τόσα ὥστε νὰ βαπτίσει τὰ ἐπὶ 23 χρόνια ἀβάπτιστα παιδιὰ τῆς Δερβιτσάνης, ἀλλὰ καὶ τῶν γύρω χωριῶν, μέχρι τὴν κοίμησή του, τὸ 1998.